وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دیدار با دبیرکل نهاد مطرح کرد؛ کتابخانه ایمن‌ترین پایگاه فرهنگی اجتماعی

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، صبح یکشنبه ۳ دی ماه، با حضور در ساختمان مرکزی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، با دبیرکل، معاونان و مدیران  نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور دیدار و گفت‌گو کرد.

 ایجاد تحول گسترده در نهاد طی دولت یازدهم 

علیرضا مختارپور در این دیدار با اشاره به تحولات صورت گرفته در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور طی دولت یازدهم عنوان کرد: بر اساس مطالعات و بررسی‌هایی که در بخش‌های مختلف نهاد صورت گرفت، سرفصل‌هایی برای فعالیت این نهاد تعریف شد که «رسیدگی به وضع منابع کتابخانه‌ها» یکی از این سرفصل‌ها بود. از مشکلات اساسی کتابخانه‌ها که همواره مورد انتقاد بوده و همچنان هم به دلیل کمبود امکانات نتوانسته‌ایم همه مشکلات این حوزه را برطرف کنیم، عدم تناسب منابع کتابخانه‌ها با نیاز مخاطب، چه نیاز تحصیلی، چه مذهبی، بومی و یا منطقه‌ای بوده است. اما امروز می‌توانیم با افتخار عنوان کنیم که حرکت‌هایی که در این مسیر صورت گرفته موفقیت‌هایی را در حوزه منابع کتابخانه‌ای در پی داشته است.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور افزود: مورد دیگر که سرفصل اصلی جهت‌گیری نهاد در این دوره بوده و خوشبختانه این روزها شاهد بروز برخی آثار آن نیز هستیم، «اهتمام  و توجه نهاد به فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی» بوده است. امروز ما با گروه‌های مختلف دانشگاهی تفاهم نامه های پژوهشی داریم که بر اساس حوزه‌های فعالیت‌ نهاد مورد پژوهش قرار گرفته است.

وی مشکلات زیرساختی کتابخانه‌های عمومی را از دیگر چالش‌های پیش‌روی نهاد عنوان کرد و گفت: سرفصل دیگر ما به موضوع زیرساخت کتابخانه‌ها اختصاص یافت. متاسفانه یکی از اشکالات کتابخانه‌های عمومی کشور این است که بعضا ساختمان‌های بسیار قدیمی، متروکه و دارای اشکالات در تجهیزات، به کتابخانه عمومی اختصاص یافته‌اند. واحد عمرانی نهاد پس از واقعه دلخراش پلاسکو، تلاش گسترده‌ای کردند که بر این اساس ۵۰ کتابخانه در سراسر کشور شناسایی شد که با هماهنگی مقامات استانی اقدام به تعطیلی ۲۲ کتابخانه در معرض خطر و برنامه ریزی برای بازسازی آنها کردیم. همچنین بحث سرمایشی و گرمایشی کتابخانه‌های ما سال‌ها با مشکل مواجه بود که خوشبختانه توانستیم از سال ۱۳۹۴ بخش عمده‌ای از مشکلات سرمایشی و گرمایشی کتابخانه‌ها را برطرف کنیم.

علیرضا مختارپور تأکید کرد: رضایتمندی ایجاد شده که ازنظر تماس، رسیدگی و بهبود وضعیت معیشتی در میان کتابداران حاصل شده، باعث شد یک سرمایه اجتماعی خوب در نهاد به وجود بیاید و مجموع این عوامل کمک کرده تا نهاد کتابخانه‌ها امروز بتواند به عنوان یک مرجع فرهنگی در امور کتابخانه‌ای به ایفای نقش بپردازد.

ادامه این دیدار با ارائه گزارش عملکرد معاونت‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور همراه بود که طی آن محمد اله‌یاری، معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد، امین متولیان، معاون برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات نهاد و اسماعیل شفاعی، معاون مالی و اداری  و امیری سرپرست اداره کل عمرانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به ارائه گزارشی از عملکرد حوزه های متبوع خود پرداختند.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور: واحد عمرانی نهاد پس از واقعه دلخراش پلاسکو، تلاش گسترده‌ای کردند که بر این اساس ۵۰ کتابخانه در سراسر کشور شناسایی شد که با هماهنگی مقامات استانی اقدام به تعطیلی ۲۲ کتابخانه در معرض خطر و برنامه ریزی برای بازسازی آنها کردیم

اهداف نمایان در فعالیت‌های نهاد از نگاه وزیر ارشاد

سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در ادامه این نشست ضمن تقدیر گام‌های موثر نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در حوزه فرهنگ و ترویج فرهنگ کتابخوانی، عنوان کرد: بر اساس آنچه از سوی دبیرکل و معاونان محترم نهاد ارائه شد، ۲ هدف اصلی در اقدامات صورت گرفته مورد توجه بوده که در نتیجه این فعالیت‌ها خودنمایی می‌کند که مورد اول ارتقاء کمی و کیفی فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی و مورد دوم توجه به کتابخانه‌های عمومی به عنوان یک باشگاه فرهنگی و اجتماعی است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: با توجه به اهمیت بحث کتابخوانی در توسعه اجتماعی و تمدنی جوامع، ارتقاء کمی و کیفی فعالیت‌های حوزه کتابخوانی، نوعی رشد و توسعه اجتماعی را به همراه خواهد داشت؛ چراکه از دیدگاهی، موضوع کتابخوانی مبدأ توسعه اجتماعی و تمدنی جوامع محسوب می‌شود. همچنین کتابخانه‌های ما از گذشته‌ کانون ارتباطات و تعاملات اجتماعی بوده‌اند و امروز کتابخانه‌های عمومی صرفا نه به عنوان محل مبادله کتاب و فعالیت در حوزه کتاب، بلکه به عنوان یک باشگاه فرهنگی اجتماعی در جامعه دیده می‌شود؛ باشگاهی که با توجه به برخی تحولات اجتماعی طی سال‌های اخیر که به خلوت‌گزینی‌ها و عدم ارتباطات اجتماعی حقیقی منجر شده، نقش و اهمیت ویژه‌ای می‌یابد.

ضرورت اقناع نمایندگان برای حمایت از نهاد

صالحی در ادامه با اشاره به عدم تناسب بودجه حوزه فرهنگی با وظایف و فعالیت‌های مورد انتظار، گفت: همان گونه که مستحضر هستید، شرایط کشور به لحاظ بودجه‌ای، یک شرایط انقباضی است، اما باید تلاش کنیم که در همین شرایط انقباضی فعالیت‌ها را رو به توسعه نگه داریم و با چنگ و دندان از آن حفاظت کنیم. این امر به خصوص در حوزه فرهنگ بیش از سایر حوزه‌ها ضرورت دارد، چراکه مسائل و پیامدهای عدم توجه به حوزه فرهنگ ناملموس‌تر از سایر حوزه‌ها است. با این حال بودجه دولتی امسال نسبت به سال گذشته با یک رشد چند درصدی، باز هم با نیازها تناسب ندارد.

وی درباره لزوم حمایت از بودجه و اعتبارات نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چه از ناحیه معاونت پارلمانی و چه از ناحیه مدیران کل استانی برای تقویت اعتبارات نهاد تلاش خواهد کرد. ما در درون یک خانواده هستیم و همین موضوع اقتضا می‌کند که همه همّت خود را بکار ببریم تا مجموعه خانواده ارتقاء پیدا کند؛ خانواده‌ای که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور یکی از اعضای مهم آن است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ارتباط موثر نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با نمایندگان مجلس را در تقویت بودجه این نهاد موثر دانست و گفت: اختصاص بودجه‌ای مشخص برای اضافه شدن تعداد مشخصی کتابخانه، به ناوگان کتابخانه‌های عمومی کشور در قالب یک متن، می‌تواند استدلال خوبی برای جلب حمایت مجلس از بودجه نهاد باشد. همچنین طرحی درباره کتابخانه‌های روستایی از سوی نهاد به کمیسیون فرهنگی مجلس رفته که به نظر بنده این موضوع نیز یکی از مباحثی است که می‌تواند در حوزه بودجه باب گفت‌وگو را با مجلس باز کند.

محقق نشدن نیم درصد شهرداری‌ها و ایجاد اختلال در امور کتابخانه‌ها

سید عباس صالحی همچنین درباره موضوع سهم نیم‌درصدی کتابخانه‌های عمومی از درآمد شهرداری‌ها نیز گفت: همانگونه که اشاره شد بسیاری از شهرداری‌های کشور از توانایی مالی بالایی برخوردار نیستند و خود نیازمند کمک هستند، اما در شهرداری‌هایی که توانایی لازم را دارند، مقاومت‌هایی برای ارائه این سهم وجود دارد، مقاومت‌هایی که در نگاه برخی از مسئولین نیز دیده می‌شود؛ چراکه استدلال می‌کنند که این سهم باید در شهر خودشان صرف شود، در حالی که این استدلال به این معنا است که بیش از هزار شهر دیگر از بهره‌برداری از کتابخانه محروم بمانند.

وی همکاری مشترک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور را برای تحقق سهم نیم درصد از درآمد شهرداری‌ها، موثر دانست و گفت: امروز بخش عمده‌ای از اعتبارات تأمین منابع کتابخانه‌های عمومی، به این نیم درصد بستگی دارد و نباید در تحقق آن اختلالی پدید بیاید. همکاری مشترک ما می‌تواند در اقناع نمایندگان و شهرداری‌ها برای وصول این رقم موثر باشد تا اگر تأخیری در ارائه وجود دارد، آن تأخیرها را برطرف کنیم و یا اگر در اصل تحقق آن نیز مقاومت‌هایی وجود دارد، آن مقاومت‌ها را برطرف کنیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: در شهرداری‌هایی که توانایی لازم برای پرداخت سهم نیم درصد را دارند، مقاومت‌هایی برای ارائه این سهم وجود دارد؛ چراکه استدلال می‌کنند این سهم باید در شهر خودشان صرف شود، در حالی که این استدلال به این معنا است که بیش از هزار شهر دیگر از بهره‌برداری از کتابخانه محروم بمانند

توجه به نیروی انسانی به عنوان سرمایه اجتماعی کارآمد

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی توجه به ارتقاء سطح معیشت کتابداران را از جمله اقدامات موثر صورت گرفته در نهاد عنوان کرد و گفت: در دوره‌های گذشته دیدار مسئولان با کتابداران همواره با اعتراضات بسیاری نسبت به شرایط مالی و معیشتی این قشر همراه بود که  بحمدالله امروز در سطح معیشت و همچنین ارتباط و تعامل کتابداران با مدیریت نهاد اتفاقات خوبی رخ داد. همان گونه که آقای مختارپور اشاره کردند «رضایت منابع انسانی یک مجموعه یک سرمایه‌ء  اجتماعی است که حاصل شدن آن دیر و از بین رفتن آن زود پدید می‌آید».

وی ادامه داد: اینکه سیستمی ایجاد کنیم که ما را با مجموعه مرتبط ‌کند و کمک کند تا به صورت مداوم ارتقاء پیدا کند، موضوعی است که طی سال‌های اخیر در نهاد مورد توجه قرار گرفته است؛ نگاهی که باور دارد نیروهای انسانی سرمایه‌های یک سازمان هستند و در مدیریت سازمان به کمک می‌آیند و برای اقدامات اساسی همراهی ایجاد می‌کنند. در این ساختار نقش مدیران، کارشناسان و مجموعه سیستم تعریف شده است و مدیریت سازمانی با یک نگاه روشن برای پیشبرد اهداف مجموعه، رضایت کل مجموعه را درنظر می‌گیرد.

صالحی همچنین درباره لزوم توجه به زیرساخت‌های کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور گفت: با توجه به اینکه اقدامات نهاد در سطح مطالعات علمی پیش‌ می‌رود، باید اولویت‌گذاری مناسبی برای پرداختن به زیرساخت‌ها درنظر داشت و اینکه این اولویت‌بندی‌ها با چه نگاهی صورت می‌گیرد؛ به عنوان مثال اینکه پروژه‌های بالای ۷۰ درصد پیشرفت و یا شهرها و روستاها فاقد کتابخانه در اولویت قرار بگیرند. به عبارت دیگر باید مشخص باشد نقشه راه ما برای ۴ سال بعدی چیست تا بتوانیم تصویر واضحی برای تأمین اعتبارات آن داشته باشیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: توجه به ارتقاء سطح معیشت کتابداران از جمله اقدامات موثر صورت گرفته در نهاد است. در دوره‌های گذشته دیدار مسئولان با کتابداران همواره با اعتراضات بسیاری نسبت به شرایط مالی و معیشتی این قشر همراه بود که  بحمدالله امروز در سطح معیشت و همچنین ارتباط و تعامل کتابداران با مدیریت نهاد اتفاقات خوبی رخ داد. همان گونه که آقای مختارپور اشاره کردند «رضایت منابع انسانی یک مجموعه یک سرمایه‌ اجتماعی است که حاصل شدن آن دیر و از بین رفتن آن زود پدید می‌آید»

ایجاد حرکتی اجتماعی برای افزایش مشارکت عمومی در حوزه کتاب

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به لزوم حرکتی اجتماعی برای افزایش مشارکت مردم در حوزه کتاب گفت: تأمین و به روزسازی منابع و درگیر کردن مخاطب با آن منابع، موضوعی است که بخشی از آن به مسائل مالی بازمی‌گردد؛ اما می‌توانیم در این میان برای تامین منابع اقدامات دیگری نیز انجام دهیم. به عبارت دیگر باید با مطالعات و اقدامات پژوهشی، یک مدل‌سازی مناسب از مشارکت‌های مردمی در این حوزه ارائه کنیم. موضوع وقف، نذر و هدیه کتاب به عنوان خیرات و مبرات امروز در جامعه در حال رخ دادن است، اما اینکه چگونه می‌توان این موضوع را به یک حرکت اجتماعی تبدیل کنیم موضوعی است که نیازمند به پژوهش، مطالعه و فعالیت‌های ترویجی است.

وی درباره جایگاه کتابخانه‌های عمومی در زندگی امروز عنوان کرد: با توجه به شکل‌گیری اتفاقاتی که در فضای مجازی رو به افزایش است، ما احتیاج به مکان‌هایی برای ازبین بردن تنهایی افراد و افزایش تعاملات اجتماعی در دنیای امروز داریم و کتابخانه‌ها در کنار مساجد فضایی سالم و ایمن برای این موضوع هستند. ما در دنیای مدرن اماکن مختلفی مانند فرهنگسراها و غیره ساخته‌ایم، اما کتابخانه‌ها در کنار مساجد همچنان ایمن‌ترین امکان فرهنگی و اجتماعی هستند.

صالحی تأکید کرد: ما می‌توانیم کتابخانه‌ها را به شکلی دربیاوریم که به عنوان باشگاه فرهنگی اجتماعی، نقطه تعامل جامعه باشند. ایده‌های خوبی در این زمینه از سوی نهاد اجرا شده، اما به نظر می‌آید که می‌توان روی تکثیر ایده و ترویج ایده‌های جذاب کارهای مطالعاتی بیشتری انجام داد از جمله اینکه چطور می‌توان کتابخانه را به پاتوقی برای کودکان و نوجوانان تبدیل کرد که بخشی از نیازها و خلاء‌های فردی و اجتماعی آنها با مراجعه به کتابخانه برطرف ‌شود.

اهمیت شبکه‌سازی در کتابخانه‌ها برای حل مسائل اجتماعی

سید عباس صالحی در ادامه با اشاره به گزارش ارائه شده از سوی معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش و فناوری اطلاعات گفت: حوزه آمار، فناوری و پژوهش از حوزه‌های مهمی است که ما همواره در آن با فقر مواجه بوده‌ایم. در حالی که فعالیت‌های نهاد با چنین فراگیری، حتما به پشتوانه سه‌گانه آمار، فناوری و پژوهش نیاز دارد. باید سهم این سه حوزه را در فضای نهاد ارتقاء دهیم، چرا که بخش بسیاری از کارکردهای مفید یک مجموعه به خدمات این بخش‌ها بستگی دارد.

وی ادامه داد: کارکردهای متنوعی را می‌توانیم برای حوزه‌های آماری به لحاظ خروجی درنظر بگیریم و یکی از مواردی که می‌تواند مجموعه‌ها را در حوزه کارکردگرایی اثبات کند این است که بتواند با پایگاه‌های وسیع‌تری ارتباط برقرار کند و از این طریق جایگاه‌ سازمانی خود را تثبیت کرده و گسترش دهند. هرچقدر نسبت حوزه‌های تخصصی با حوزه‌های متنوع اجتماعی بیشتر شود، دامنه نفوذ یک سازمان افزایش می‌یابد و این آمار، فناوری و پژوهش است که به این گسترش دایره نفوذ، کمک می‌کند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین با اشاره به موضوع مطرح شده در این نشست مبنی بر «اهمیت موضوع شبکه‌سازی در کتابخانه‌ها» این مبحث را از موضوعات مهم و کم بهاء در کشور دانست و گفت: شبکه سازی در کتابخانه‌های عمومی، تخصصی و اختصاصی در مسئله‌یابی اجتماعی، حل مسائل اجتماعی و ایجاد پاتوق برای نخبگان در حوزه‌های مختلف بسیار اهمیت دارد. چراکه در یک شبکه‌سازی منسجم می‌توان ظرفیت‌ها را به یکدیگر متصل کرد و در یک ظرفیت متصل می‌توان اتفاقات مهمی را رقم زد.